Albatros, Yorick Goldewijk

Niet vaak werd ik zo gegrepen door een boek als door Albatros van Yorick Goldewijk. Uiteraard door de inhoud, daarover straks meer, maar vooral ook om wat je er als leerkracht in de klas mee kunt doen. Albatros is bij uitstek geschikt als samenleesboek. Het biedt tal van gespreksonderwerpen om dieper over na te denken en te bespreken: oorlog, vriendschap, onverdraagzaamheid, nepnieuws.

Krijg je de aanschaf van 25 exemplaren voor de hele klas niet rond, gebruik Albatros dan als voorleesboek bij je lessen begrijpend luisteren. 

Plot
Albatros speelt zich af in een land waar Zuiderlingen en Noorderlingen al tientallen jaren met elkaar in oorlog zijn. Als Abel op een dag wakker wordt, ontdekt hij dat alle mensen in dieren zijn veranderd. Zijn vader is een hond en zijn moeder een hert. Vlak voor haar spraakvermogen helemaal weg is, smeekt zij Abel op zoek te gaan naar andere mensen. Samen met zijn vader, de hond, trekt hij naar het vijandige Noorden. Daar ontmoet hij de 15-jarige cynische en wantrouwende Kat. Ze besluiten samen op reis te gaan om andere mensen te zoeken. 

Waarom worden alle mensen in dieren veranderd? Is het de erfzonde, een straf van God of een teken uit het universum? Kat denkt het wel te weten, want mensen maken volgens haar alles kapot - en niet alleen in een oorlog. Maar naarmate ze langer samen optrekken, krijgen Kat en Abel respect voor elkaars verschillen en ontstaat er een hechte vriendschap. 

Begrijpend luisteren 
De plot over in dieren veranderde mensen mag dan fantasy zijn, de onderliggende thematiek is actueel. De slepende oorlog tussen Zuiderlingen en Noorderlingen wordt gevoed door propaganda, nepnieuws en ingesleten haat. Door de ogen van Abel en Kat zien leerlingen dat dingen die mensen elkaar aandoen, de menselijkheid wegnemen. 

De rijke, beeldende taal van Goldewijk, vol sterke metaforen en symboliek,  daagt leerlingen uit om dieper na te denken over deze zware thematiek. Het boek biedt daarmee veel aanknopingspunten om te onthouden, begrijpen, toepassen, analyseren, evalueren en creatief te denken volgens de taxonomie van Bloom.

Algemene gegevens: 
Titel: Albatros
Schrijver: Yorick Goldewijk 
Cover: Martijn van der Linden
Jaar van uitgifte: 2025
ISBN: 9789021686608
Uitgeverij: Ploegsma

Halve heksen

Benodigdheden:

1. tekenpapier A4
2. potlood
3. viltstiften
4. pastelkrijt
5. wit potlood of zilverkleurige gelpen
6. zwart papier voor achtergrond

Start de les met een klassengesprek over heksen en/of Halloween. Wat is Halloween? Wat vieren we dan? Wat heeft een heks te maken met Halloween? Waaraan kun je een heks herkennen? Welke spullen doen je denken aan een heks? Welke dingen heeft een heks vaak bij zich? Wat kun je zeggen over de kleding van een heks?

Wat moet je doen? 

1. Schets met potlood de onderste helft van het lichaam van een heks: rok en benen. Teken daaromheen dingen die met heksen of Halloween te maken hebben. 
2. Trek  op ongeveer 1/3 deel vanaf de onderkant een horizonlijn. 
3. Kleur de tekening met viltstift. 
4. Kleur de achtergrond met viltstift of pastelkrijt. Dit laatste gaat sneller! 
5. Plak de tekening op een zwarte ondergrond. Versier de rand met kleine tekeningetjes die bij heksen passen. Gebruik wit potlood of zilverkleurige gelpen.

door leerlingen van groep 5

Met een gouden randje

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. potlood
3. liniaal
4. plakkaatverf
5. kwast
6. goudkleurige markeerstift

Vraag leerlingen herfstbladeren meenemen. Bekijk deze samen en bespreek de verschillende vormen: hartvormig, ovaal, rond, langwerpig enz. Ook de samenstelling van de bladeren kan verschillen: een blad kan enkelvoudig zijn of samengesteld uit meerdere blaadjes (geveerd of handvormig). 

Wat moet je doen?

1. Schets een aantal bladeren op het tekenvel. De bladeren mogen elkaar niet overlappen, wel mogen delen van het blad van het tekenvel afvallen. Teken alleen de buitenranden van het blad en de steel. Maak het tekenvel zo vol. 
2. Trek met potlood en liniaal schuine lijnen: twee lijnen van links naar rechts en twee lijnen van boven naar beneden. Zorg dat de lijnen de blaadjes doorkruisen. Niet te hard drukken met het potlood, anders zie je de lijnen straks door de verf heen. 
3. Kies vier warme kleuren verf: twee voor de bladeren en twee voor de achtergrond. 
4. Verf binnen een vak schilder de bladonderdelen in één kleur en de achtergrond in een andere kleur. In het vak ernaast krijgen de bladonderdelen kleur drie en de achtergrond kleur vier.
   
5. Laat het werk drogen. Trek de buitenlijnen van de blaadjes en de schuine lijnen over met goudkleurige stift. 

Beeldaspecten: vorm, kleur, nuance

Werkstukken zijn gemaakt door leerlingen van groep 8.  

Dwarrelende herfstbladeren

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. waterverf
3. penselen
4. pot water
5. zwarte markeerstift, breed en smal
6. gekleurd papier voor achtergrond

Vraag leerlingen in de week voorafgaand aan deze les herfstbladeren te drogen en mee te brengen.

Wat moet je doen? 

Kies een blad dat je mooi vindt en trek dit enkele keren om met potlood. Denk eraan dat de blaadjes niet allemaal op dezelfde manier op het papier staan, ze dwarrelen immers van de boom naar beneden. Overlapping van blaadjes mag. Zorg er ook voor dat enkele blaadjes van de rand van het papier afvallen. Later worden deze namelijk afgetekend op de buitenrand van het werk.

Kleur de blaadjes met waterverf. Gebruik water om de verf meer of minder te verdunnen. Kies voor warme herfstkleuren en probeer overgangen in de kleuren aan te brengen door de natte verf in elkaar over te laten lopen (nat in nat). 

Verf de achtergrond blauw. Zorg ook hier voor kleurnuances. Je hoeft niet precies tot aan de blaadjes te verven, want straks worden deze nog omlijnd met een markeerstift.

Laat je werk drogen en plak het op een gekleurde ondergrond. Omlijn de buitenranden van de bladeren met een zwarte markeerstift. Gebruik een fineliner voor de bladnerven. 

Laat de omlijning en nerven doorlopen op het gekleurde achtergrondpapier.

Beeldaspecten: kleur en nuance. 

Werken zijn gemaakt door leerlingen van groep 8. 

Verhalen uit Wisselweg Woud

In Verhalen uit Wisselweg Woud nemen Vickie Cowie en Charlie Mackesy ons mee naar een sprookjesachtige wereld vol elfjes, kabouters en allerlei andere mythische wezens. In een raamvertelling op rijm vol warmte en humor lees je verhalen over de bewoners van Wisselweg Woud, een magische kever, de slimme mol Melvin, de geest van Slot Snittingen en Wouter het Waterpaard. 

Het taalgebruik in het boek is rijk, sfeervol en grappig en laat veel ruimte voor fantasie. Hilarisch is de tekst over majoor De Wit die een mol in zijn tuin heeft. Bij de winkel van L. de Behanger, mollenvanger, vraagt hij advies. 

"Wat het ook vaak goed doet, 
is visafval op hun stoep,
Want waar ze echt niet tegen kunnen, 
is verse dierenpoep." 

De poep smeerde hij uit,
dat leek hem beter
over zijn hele tuin
iedere vierkante meter.

Melvin de Mol interesseerde het geen zier
Die at onder de grond een heerlijke pier. 

De vertaling van het boek is van Arthur Japin. Het vertalen van teksten op rijm is net even lastiger dan een gewoon verhaal. Dit merk je nu en dan in het metrum en de door elkaar gebruikte rijmschema's binnen een verhaal. 

De illustraties zijn van Charlie Mackesy, die we kennen van De jongen, de mol, de vos en het paard. Met ogenschijnlijk lukraak getekende zwarte inktlijnen, ingekleurd met slechts enkele kleuren waterverf, vergezelt Mackesy de verhalen van prachtige prenten.  

Het boek is prachtig vormgegeven met een linnen rug, een leeslint en een getekend schutblad van Wisselweg Woud en omgeving. 

Algemene gegevens 
Titel: Verhalen uit Wisselweg Woud
Oorspronkelijke titel: Tales from Muggleswick Wood
Schrijver: Vicky Cowie 
Illustraties: Charlie Mackesy
Jaar van uitgifte: 2025
ISBN: 9789021686530
Uitgeverij: Ploegsma

Bonte bladverzameling

Benodigdheden:

• verschillende herfstblaadjes
• tekenpapier op A4 formaat
• plakkaatverf en kwasten
• fineliners en gelpennen 
• gekleurd papier als achtergrond

Vraag de leerlingen herfstbladeren mee te nemen. Bespreek de bladvormen  en de nerven. Voel aan de onderkant van de bladeren dat de nerven verhoogd op het blad liggen. 

Wat moet je doen?

1. Leg op je tekenvel een compositie van herfstbladeren. Let op de afwisseling tussen grote en kleine bladeren en op diverse bladvormen. Overlapping mag! 
2. Maak afdrukken. Hiervoor smeer je de onderkant van een blad in met onverdunde plakkaatverf in warme kleuren. Druk de blaadjes aan met een boek. Als je een afdruk wilt maken over een ander blad heen (overlapping), wacht dan tot de vorige druk droog is. Dit gaat vrij snel, omdat de nerven slechts dunne afdrukken geven. 
3. Zijn je afdrukken klaar en is het werk droog? Vul je drukwerk dan aan met zelfgetekende blaadjes. Gebruik hiervoor fineliners en gelpennen in herfstkleuren. Teken de nerven dicht op elkaar, veel dichter als bij echte blaadjes. 
4. Plak het werk op een gekleurde ondergrond.

Beeldaspecten: lijn, ruimte, kleur. 

Technieken: drukken met organische materialen, tekenen 

Werken gemaakt door leerlingen van groep 7.