Langs de lijn

Benodigdheden:

1. zwart knutselpapier 20 bij 11,5 cm
2. gekleurd A4 knutselpapier
3. potlood
4. liniaal
5. schaar
6. stanleymes
7. snijmat
8. lijm

In deze les gaat het over lijnen. Welke verschillende lijnen ken je? Rechte, zigzag, gebogen, slingerend, hoekig. Zoek met de leerlingen naar zoveel mogelijk verschillende namen voor lijnen en laat kinderen voorbeelden op het bord tekenen.

Teken op het zwarte papier met potlood 9 verschillende lijnen met ongeveer 2 cm ruimte ertussen. Knip of snijd het papier over deze lijnen netjes uit en leg de losse stukjes in de geknipte volgorde op het gekleurde papier. (Als je kiest voor meer of minder lijnen, moeten de maten van het zwarte papier natuurlijk aangepast worden.)

Trek met potlood aan de linker- en de onderkant van het gekleurde vel een lijn op 1 cm van de lange kant af. Plak de eerste zwarte strook op het gekleurde vel tegen de getekende lijnen aan. Plak vervolgens de andere stroken met ongeveer een halve cm tussenruimte op het gekleurde vel. Gebruik de potloodlijn links als steuntje.

Als alles vastgeplakt is, knip of snijd je aan de boven- en rechterkant het teveel aan papier weg zodat je een kader van 1 cm overhoudt.

Tuimelende blokken

Door leerlingen van groep 8

Ook al ben ik zeker geen fan van kleurplaten, deze opart variant was in mijn groep een absolute hit! Benodigdheden:

1. kleurplaat 'tumbling blocks'
2. viltstiften

Laat voorbeelden zien van opart via het smartboard. Opart is een afkorting van 'optical art' ofwel 'optische kunst'. De kunstenaar speelt een spelletje met de kijker door beelden te creëren die lijken te bewegen. Hoewel het kunstwerk zelf statisch is, veroorzaken de gebruikte lijnen, vormen en kleuren een optische illusie van beweging. Bij het bekijken van opart kan de reactie van de kijker erg heftig zijn; je kunt je draaierig of gedesoriënteerd voelen. Ik heb de kleurplaat gedownload op Incompetech, een site waar je ruitjes- en millimeterpapier in alle soorten en maten gratis kunt downloaden. Kies voor 'tumbling blocks' en stel de waarden in zoals je dit wilt hebben. Print de pdf uit en kopieer hem voor alle kinderen. Gebruik voor het inkleuren maximaal drie kleuren en wijs de leerlingen erop dat gelijke vlakken ook dezelfde kleur moeten krijgen.

Spiegelgezichten

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. liniaal
3. potlood
4. viltstiften in twee kleuren

Welke gezichtsuitdrukkingen ken je? Hoe kun je de uitdrukking van een gezicht tekenen? Houd hierover een klassengesprek en laat aan de hand van voorbeelden zien hoe gezichten kunnen veranderen bij bepaalde emoties. Denk aan de stand van de mond, ogen, wenkbrauwen.
Verdeel het vel in 4 vakken door met potlood en liniaal 3 schuine lijnen van boven naar beneden te trekken. Trek dan vanaf ongeveer het midden van de korte kant een schuine lijn naar de eerste verticale lijn. Doe dit ook naar de tweede lijn, derde lijn en ga door tot de andere korte kant. Zie afbeelding a.

Afbeelding a.

Trek vervolgens verticale (schuine) lijnen van boven naar beneden, waarmee de vakken precies middendoor gaan. Zie afbeelding b.

Afbeelding b.

Teken een half gezicht tegen de rode lijn van het eerste vak linksboven en teken het spiegelbeeld aan de andere kant van de rode lijn. Kies twee kleuren. leur van ene helft de diverse gezichtsonderdelen in. Kleur van de andere helft de achtergrond en laat de gezichtsonderdelen juist wit. Teken nog een gezicht in het vak eronder, kleur dit in zoals hierboven beschreven maar wissel wit en gekleurd om. Zie afbeelding c.

Afbeelding c.

Maak de tekening verder af en teken daarbij zo veel mogelijk verschillende gezichtsuitdrukkingen. Kleur de tekening in, waarbij je gekleurd en wit als een dambordpatroon afwisselt. Zie afbeelding d.

Afbeelding d

Onder de loep

Benodigdheden:

1. tekenpapier op A4 formaat
2. kleurpotloden
3. gekleurd papier voor achtergrond
4. loep

Voor deze les is het goed de leerlingen eerst met een loep naar buiten te sturen om te ervaren hoe de loep dingen vergroot. Hoe zien grassprieten er van dichtbij uit? Of boomschors?
Voor deze opdracht maken de kinderen een tekening naar keuze van iets uit de natuur. Een deel van de tekening wordt gezien door een loep, die daarbij ook daadwerkelijk op de tekening te zien is. Dat wat door de loep gezien wordt, moet natuurlijk veel gedetailleerder getekend worden als de omgeving.

Glas in lood web

Benodigdheden:

1. houtlijm
2. metallic stiften
3. zwart papier 15 bji 15 cm
4. potlood
5. liniaal

Trek met potlood en liniaal een vertiale en een horizontale lijn door het midden, evenals twee diagonale lijnen. Trek deze lijnen over met houtlijm (of andere transparant opdrogende lijm). Trek vervolgens met de lijm cirkels rondom het middelpunt, met steeds een centimeter ruimte ertussen. Wacht tot de lijm goed droog is, en kleur de vakken in met metallic viltstiften. Trek tenslotte de lijmlijnen over met een zilverkleurige metallic stift.

Vogels in de stijl van Corneille (2e les)

Door leerlingen van groep 5

Deze les over Corneille is qua inhoud vrijwel dezelfde als de les die ik een paar dagen geleden plaatste, met dit verschil dat de tekeningen van deze Corneille-les in oliepastel zijn uitgevoerd en in een lagere groep zijn gemaakt.
Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. oliepastel krijt
3. ecoline/vloeibare waterverf
4. kwasten
5. potten water
6. gekleurd papier voor achtergrond
7. nietapparaat of lijm

Leven en werk van Corneille

Guillaume Cornelis Beverloo (1922 - 2010), Corneille, was een Nederlandse kunstenaar. Tijdens de oorlog studeert hij aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam en volgt een cursus tekenen en etsen aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Als schilder is hij autodidact. Aanvankelijk gaat Corneille in zijn kunst uit van de realiteit; hij schildert stillevens, landschappen en figuren.

In 1948 is Corneille betrokken bij de oprichting van de Cobra-groep, een club van Deense (Copenhagen), Belgische (Brussels) en Nederlandse (Amsterdam) kunstenaars. Ook schrijvers als Remco Campert en Hugo Claus behoren tot de Cobra-groep. De kunstenaarsgroep blijft slechts drie jaar bestaan, maar is wel bepalend geweest voor het werk van Corneille. Volgens Corneille willen de Cobra-kunstenaars zich vooral uiten als kinderen en onbevangen met kleuren kunnen spelen.

Sinds 1950 woonde en werkte hij in Parijs. Zijn schilderijen zijn vrolijk en kleurrijk. De zon, vrouwen, bomen en vogels zijn steeds weer terugkerende elementen. Vooral voor vogels heeft hij een zwak; de artiestennaam Corneille betekent in het Frans 'kraai'.

Door Justin, groep 5

Aan het werk

Laat voorbeelden Corneilles werk zien via het smartboard. Welke onderwerpen zie je in zijn schilderen vaak terug? Wat valt je op aan de stijl? Bespreek de opvallende kenmerken: felle kleuren, dikke zwarte omlijningen, weinig details, voorstelling alsof het door een kind geschilderd is, een beeld dat soms niet compleet is en van het papier af valt.
Bij deze opdracht moeten de kinderen direct tekenen met zwarte oliepastels, om te voorkomen dat ze gaan 'priegelen'. Teken de omtrek van een vogel die aan drie kanten het tekenvel raakt: groot dus! Kleur de vogel in met vrolijke kleuren en/of patronen. Schilder de achtergrond met verdunde ecoline of kleur deze ook in met oliepastel. Plak of niet het werk op een gekleurde achtergrond.

Door Niels, groep 5

Verslag van de vakantie

Naar Ameland, door Debbie groep 8

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier A3
2. kleurpotloden
3. viltstiften
4. atlas

Aan het begin van het schooljaar maken de kinderen vaak een getekend verslag van hun zomervakantie. Waar ben je geweest? Waar ligt dat gebied? Welke taal spreken ze er? Wat heb je gedaan? Waar heb je gelogeerd?

De opdracht luidt: maak een getekend vakantieverslag, en schrijf daar interessante informatie bij.

Italië, door Malou groep 8

In de stijl van Corneille

Door Floor, groep 8

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A3 formaat
2. plakkaatverf
3. kwasten
4. papieren doekjes
5. potten water
6. gekleurd karton voor achtergrond
7. nietapparaat

Leven en werk van Corneille
Guillaume Cornelis Beverloo (1922 - 2010), Corneille, was een Nederlandse kunstenaar. Tijdens de oorlog studeert hij aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam en volgt een cursus tekenen en etsen aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Als schilder is hij autodidact. Aanvankelijk gaat Corneille in zijn kunst uit van de realiteit; hij schildert stillevens, landschappen en figuren. In 1948 is Corneille betrokken bij de oprichting van de CoBrA-groep, een club van Deense (Copenhagen), Belgische (Brussels) en Nederlandse (Amsterdam) kunstenaars. Ook schrijvers als Remco Campert en Hugo Claus behoren tot de CoBrA-groep. 

De kunstenaarsgroep blijft slechts drie jaar bestaan, maar is wel bepalend geweest voor het werk van Corneille. Volgens Corneille willen de Cobra-kunstenaars zich vooral uiten als kinderen en onbevangen met kleuren kunnen spelen. Sinds 1950 woonde en werkte hij in Parijs. Zijn schilderijen zijn vrolijk en kleurrijk. De zon, vrouwen, bomen en vogels zijn steeds weer terugkerende elementen. Vooral voor vogels heeft hij een zwak; de artiestennaam Corneille betekent in het Frans 'kraai'.

Door Malou, groep 8

Aan het werk
 Laat voorbeelden Corneilles werk zien via het smartboard. Welke onderwerpen zie je in zijn schilderen vaak terug? Wat valt je op aan de stijl? Bespreek de opvallende kenmerken: felle kleuren, dikke zwarte omlijningen, weinig details, voorstelling alsof het door een kind geschilderd is, een beeld dat soms niet compleet is en van het papier af valt. Bij deze opdracht mogen de kinderen slechts heel kort schetsen, om te voorkomen dat ze gaan 'priegelen'. Laat het schetsen met potlood niet langer dan 5 minuten toe. Je kunt er ook voor kiezen om te laten schetsen met een dunne kwast en lichtgele verf. Hierdoor wordt vanzelf bereikt dat er niet te gedetailleerd wordt gewerkt, en de gele verflijnen kunnen later gemakkelijk met andere kleuren overgeschilderd worden.

Schetsen met lichtgele verf.

Schets op je papier de omtrek van een vogel of een kat die (bijna) de boven- en onderkant van het vel raakt: groot dus! Verf het dier met vrolijke kleuren en/of patronen. Schilder ook de achtergrond. Als je werk droog is, omlijn je alles met zwarte verf en een smalle kwast. Schilder met zwarte letters je naam ergens op het werk, net als Corneille deed. Plak of niet het werk op een gekleurde achtergrond.

Door Jeroen, groep 8

Ontdek je plekje

Door Isa, groep 8

In deze les tekenen de kinderen een stukje van een zeer gedetailleerde tekening na door gebruikmaking van een kijkraampje. Het gaat in deze les daarbij vooral over textuur. De les is een vervolg op de les 'Oefening met oost-indische inkt'.

Benodigdheden:

1. gedetailleerde pentekening (download)
2. potlood
3. liniaal
4. paperclips
5. tekenpapier
6. oost-indische inkt
7. kroontjespen
8. papieren handdoekje
9. gekleurd karton
10. snijmesje + snijmat
11. lijm

Stap 1 Geef de leerlingen een half A4 vel stevig papier. Hieruit moet een vierkantje gesneden worden van 5 bij 5 cm; straks is dit het zoekraam. Goed meten! Het vierkantje hoeft niet persé in het midden te komen, want het papier wordt alleen gebruikt als zoekplaatje.

Stap 2 Geef de leerlingen een wit tekenvel en laat hen hierop twee of drie vierkantjes tekenen van 5 bij 5 cm met ongeveer 1 cm tussenruimte. Ze kunnen hiervoor de zopas gesneden mal gebruiken, maar uitmeten kan natuurlijk ook. (De vierkantjes worden aan het eind van de les uitgesneden, dus ze hoeven niet keurig onder elkaar te staan.)

Gedetailleerde pentekening, klik voor vergroting

Stap 3 Elke leerling heeft nu een zoekraam en een tekenvel met twee of drie vierkantjes erop. Geef de leerlingen nu een print van de tekening van het huis (klik op de afbeelding en print uit) en twee paperclips. De opdracht luidt: zoek met behulp van het zoekraampje een stukje van de tekening op dat je heel mooi vindt. Zet het raampje met twee paperclips vast en teken het stukje zo nauwkeurig mogelijk na met oost-indische inkt op het vel met de getekende vierkantjes. Doe dit nog een of twee keer. Stap 4 Knip of snijd je tekeningen uit en plak ze op een of meer lagen gekleurd karton.

Door Abdullah, groep 8

Met dank aan Peter de Vos van de Beijumkorf in Groningen.

Oefening met oost-indische inkt

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier
2. liniaal
3. potlood
4. oost-indische inkt
5. kroontjespen
6. gekleurd papier
7. lijm

Bespreek met de leerlingen wat textuur is: de manier waarop iets is samengesteld, hoe daardoor het oppervlak van het materiaal aanvoelt en hoe de structuur eruit ziet. Laat verschillende texturen voelen: de muur, vloerbedekking, een sinaasappel etc. Bespreek hoe je dit zou kunnen tekenen. Een muur is niet zo moeilijk, je tekent immers stenen. Maar hoe teken je de textuur van vloerbedekking? En hoe zou je de textuur van een poezenvacht tekenen?
De leerlingen tekenen op een wit tekenvel zes vakjes van 5 bij 5 cm. Teken in elk vakje een andere textuur. Knip de vierkantjes los en plak ze op een gekleurd vel.

Oefening in het mengen van kleuren

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier A3 formaat
2. gele, blauwe en rode plakkaatverf
3. kwasten
4. potlood
5. liniaal

Doel van deze les is dat leerlingen leren hoe secundaire kleuren gemaakt worden. Laat vooraf de kleurencirkel van Itten zien en bespreek deze. Bespreek de termen primaire en secundaire kleuren. De kinderen maken met potlood een eenvoudig tekening op hun vel; in dit geval is gekozen voor een stilleven van vazen, maar je kunt ook kiezen voor huizen. Met liniaal en potlood wordt dan een raster getekend met vierkanten van 5 bij 5 cm. De vierkanten van de voorwerpen worden geschilderd met primaire kleuren rood, geel en blauw; hierbij mag niet dezelfde kleur naast elkaar komen. De achtergrondblokken worden geschilderd met de secundaire kleuren oranje, paars en groen. Ook hier: om en om, dus niet dezelde kleuren naast elkaar. Om vergissingen in het verven te voorkomen, is het handig om eerst met potlood de eerste letter van de kleur in de vakken te zetten.