Sneeuwpopmandala

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier
2. wasco of oliepastel
3. oostindische inkt
4. kwast

Stap 1.

Deze les is een uitbreiding op de 'Mandala met herfstblaadjes'. Klik op de link voor het eerste deel van deze les.

Aandachtspunt bij de sneeuwmannen: zorg dat de sneeuwpoppen goed wit ingekleurd zijn met wasco of oliepastel, anders worden ze zwart als gevolg van stap 2.

Stap 2.

Als het inkleuren klaar is, wordt de tekening tot een prop verfrommeld. Strijk daarna de tekening weer glad. Verf hem met een kwast helemaal zwart met Oost-Indische inkt. Spoel de inkt er direct daarna af in de wasbak en laat het werk goed drogen. De inkt zal in de vouwen van het papier gaan zitten en zorgt voor een voelbaar 'antiek' effect.

 Door Lyan, groep 5

Gemberkoekmannetjes

 

Benodigdheden:

1. twee stukjes lino per leerling van 10 bij 10 cm
2. gutsjes
3. glasplaat
4. rollers
5. blockprint verf
6. drukpers
7. schetspapier en gekleurd papier
8. schaar, lijm

Voor deze les hebben we de Amerikaanse kerst-gemberkoekjes als voorbeeld genomen.
Elke leerling krijgt twee stukjes linoleum. Bij de eerste snijden ze alleen de buitenlijnen uit, bij de tweede de achtergrond. Van beide wordt een afdruk gemaakt in kerstkleuren. Daarna worden de druksels uitgeknipt met een randje van 1 cm wit en op gekleurd papier geplakt.

Gedrukte wintertafereeltjes

Door leerlingen van groep 4

 

Met vleeswarenschaaltjes van schuim (styrofoam) kunnen ook leerlingen in de onderbouw prachtige drukwerkjes maken. Wij haalden bij de Hema vleeswarenschaaltjes, deze hebben een mooie gladde onderkant.

 Benodigdheden:

1. vleeswarenschaaltjes van schuim, gladde onderkant - snijd opstaande randjes eraf onder de snijmachine
2. potlood
3. blockprint verf
4. verfroller
5. glasplaat
6. gekleurd of wit papier (kies ruw papier, dit zuigt de verf sneller op)

Leg het principe van drukken uit. Waarom gingen mensen teksten en afbeeldingen drukken? Wat is het voordeel van drukken?

Om te drukken met styroform, moet met potlood een tekening in het het schaaltje worden gedrukt. Laat de kinderen eerst een ontwerpje tekenen op papier. Pas als het ontwerp goed is, kan deze worden nagetekend op het styrofoam. Niet te hard drukken, dan druk je door het foam heen, maar ook niet te zacht - er moet een duidelijke afdruk te maken zijn.

Rol blockprintverf uit op een glasplaat. Rol de verf op het stukje schuim. Leg daarop een blaadje en wrijf er met de vlakke hand overheen. Trek het blaadje eraf en de afdruk is klaar. Maak eventueel meerdere afdrukken in verschillende kleuren.

 

Huis in kubistische stijl

Door Esmee, groep 6

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier A4 formaat
2. liniaal
3. potlood
4. viltstiften

Teken een eenvoudig huis met ramen en deur, geen details. Teken een of enkele bomen. Trek drie schuine lijnen van boven naar beneden en drie schuine lijnen van links naar rechts. Kleur de vakken om en om in met vier kleuren.

Stad bij nacht

Door Justin, groep 6

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. zwart en geel knutselpapier
3. ecoline of vloeibare waterverf
4. kwast
5. pot water
6. Oost-Indische inkt
7. rietje
8. schaar
9. lijm

Beschilder een wit vel tekenpapier met blauwe ecoline. Verdun de ecoline met water en zorg zo dat de kleur lichter wordt naarmate je hoger op het vel komt. Laat dit goed drogen.

Druppel Oost-Indische inkt op het vel en blaas dit omhoog.

Teken op zwart papier de buitenranden van een rij huizen en knip dit uit. Plak het onderaan het blauw geverfde papier. Knip uit geel papier ramen en plak ze op de huizen. Knip een maan en plak deze op.

Plak het werk op een zwarte achtergrond.

IJsbeer bij poollicht

Door Silvan, groep 7

Benodigdheden:

1. zwart knutselpapier
2. pastelkrijt
3. wit structuurbehang
4. schaar
5. lijm

Het poollicht is een lichtverschijnsel dat 's winters op hoge geografische breedtes kan worden gezien. Poollicht wordt ook wel noorderlicht (aurora borealis) en zuiderlicht (aurora australis) genoemd. Het poollicht doet zich voor als een lichte gloed of als bewegende bogen, stralenbundels of gordijnen van licht en heel soms is het zelfs vlammend.
Op Youtube zijn prachtige filmpjes te vinden van poollicht (northern light). Bekijk deze met de klas en bespreek wat er te zien is. Welke kleuren zie je? Wat kun je zeggen over de vormen?

Op zwart papier trekken de leerlingen een horizonlijn iets onder het midden. Kleur hieronder de zee met pastelkrijt. Gebruik niet te veel krijt, zodat het goed kan worden uitgesmeerd. Gebruik meerdere kleuren door elkaar, om accenten in het water te maken.
Uit een strook zwart moeten bergen worden geknipt. Plak deze strook op de horizonlijn. Het teveel aan zeewater valt dan onder de bergen. Gebruik wit krijt voor sneeuwvlakken op de bergen. Teken boven de bergen het noorderlicht zoals te zien was in de filmpjes. Wrijf ook hier kleuren door elkaar.
Teken op de achterkant van het behangpapier een ijsbeer op een schots. Knip uit. Teken details van de beer met een zwarte fineliner. Plak de ijsschots met beer op het water.
Plak het werk op een felgekleurde achtergrond.

Door leerlingen van groep 7

Blaadjes met patronen

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier A4 formaat
2. potlood
3. zwarte viltstift
4. waterverf
5. penseel
6. pot met water
7. gekleurd papier
8. wit potlood

Teken met potlood een aantal bladeren. Teken ook wat halve bladeren (beeldaspect: afsnijding) aan de randen van het tekenvel. Teken de nerven in de bladeren. Trek de bladeren en nerven over met zwarte stift. Vul de ruimtes tussen de nerven in met zwarte stift in met zo veel mogelijk verschillende patronen.
Beschilder de ruimte tussen de bladeren met sterk verdunde waterverf. Laat daarbij een klein randje rondom de bladeren wit. Plak het werk op een gekleurde achtergrond. Teken met een wit potlood de halve bladeren af op deze 'lijst'.

Belegde broodjes

Door leerlingen van groep 5

Benodigdheden:

1. tekenpapier A4 formaat over de lengte doorgesneden
2. kleurpotloden

Wat past er zoal tussen een broodje? Teken boven- en onderaan het vel twee halve broodjes. Teken daartussen allerlei etenswaren en kleur in met kleurpotlood.

Broodjes bouwen

Deze les stond al in oktober 2009 op dit blog, en is sindsdien door veel scholen gedaan.

De week van het Nationaal Schoolontbijt was een mooie aanleiding om de les nog een keer te doen,

nu in groep 6.

Voor de beschrijving van de les, kijk hier.

Als paddenstoelen uit de grond schieten ...

Groepswerk door leerlingen van groep 5

Benodigdheden:

1. linoleum 12 bij 12 cm
2. gutsjes
3. linosnijplankje
4. blokprint
5. drukpers
6. verfroller
7. glasplaat of plastic plaat
8. wit papier (neem ruw papier, zodat de verf goed intrekt)
9. drukpers
10. schaar
11. lijm
12. herfstbladeren
13. strook gekleurd (rib)karton

Linoleum is op school waarschijnlijk het meest gebruikte materiaal om kinderen mee te laten drukken. Het uitsnijden van de voorstelling kan op twee manieren: snijd de voorstelling weg, zodat je de achtergrond overhoudt (negatieve druk), of snijd de achtergrond weg zodat je de voorstelling overhoudt (positieve druk). 
Linodrukwerken zijn zeer geschikt om een groepswerk van te maken. Leerlingen maken meerdere drukken, en geven er een van weg voor het groepswerk. Hiermee wordt voor kinderen tevens het nut van druktechnieken duidelijk: voor het verkrijgen van meerdere afbeeldingen hoef je maar één lino uitsnede te maken.

Als paddenstoelen uit de grond schieten ...

Paddenstoelen mogen niet geplukt worden, dus bekijk ze buiten of via foto's op het digiboard. Bespreek de onderdelen van de paddenstoel (hoed, steel, manchet, plaatjes).

Teken op een stukje linoleum een paddenstoel. Snijd de achtergrond weg zodat de paddenstoel blijft staan. Snijd eventuele stippen op de hoed weg. Maak enkele afdrukken op wit papier met een of twee kleuren. Laat dit drukwerk goed drogen. Voor het groepswerk knipt elke leerling een van zijn afbeeldingen uit met een paar mm wit eromheen. Maak een mooie compositie op een grote strook donker (rib)karton. Zorg voor overlapping (beeldaspect: ruimte). Plak de paddenstoelen vast en plak gedroogde herfstbladeren aan de onderrand.

Herfstblaadjes met contouren

Door Anne, groep 7

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. ecoline in geel en rood
3. viltstiften
4. lijm
5. schaar

Verf een natgemaakt vel wit tekenpapier met gele en rode ecoline zodat de kleuren gaan doorlopen. Laat dit vel goed drogen.
Trek enkele herfstbladeren om op dit vel en knip ze uit. Plak ze op een nieuw vel tekenpapier.
Kies drie kleuren viltstift in (warme) herfstkleuren en  trek contourlijnen rondom de blaadjes. Maak hiermee het hele blad vol.
Teken nerven in de blaadjes.

Kloddermonsters

Door Dani, groep 6

Benodidgheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. plakkaatverf
3. schaar
4. lijm
5. zwarte watervaste stift
6. gekleurd papier

Een les om het begrip symmetrie goed uit te kunnen leggen.
Vouw een vel wit tekenpapier dubbel. Kies drie kleuren verf en druppel wat klodders hiervan op het vel. Kom niet te dicht bij de randen, maar blijf in de buurt van de vouw.

Vouw het vel dubbel. Wrijf met vlakke hand over het gevouwen vel, zodat de verf zich mengt en verplaatst. Door het vel tegen het licht te houden, kun je zien of het goed is verspreid.
Vouw het vel open en laat het goed drogen.
Trek het kloddermonster met een dikke zwarte stift om. Zoek naar vlekken die ogen, oren, armen, tentakels o.i.d. kunne voorstellen, en trek deze ook om.
Knip het kloddermonster uit met een wit randje van circa een halve centimeter. Plak het op een gekleurde achtergrond.

Door leerlingen van groep 6

Batik blaadjes

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. oliepastelkrijtjes
3. bruine plakkaatverf
4. kwast

Stap 1.

Vraag de leerlingen herfstbladeren mee te nemen. Trek deze om op een vel tekenpapier, teken de nerven en kleur in met oliepastels. Kleur ook de achtergrond helemaal in.

Stap 2.

Verfrommel het papier tot een prop met de gekleurde kant naar binnen.

Stap 3.

Vouw het vel open en strijk het met een vlakke hand aan de achterkant zo goed als glad.

Stap 4.

Verf met een grote kwast bruine plakkaatver over de hele tekening.

Stap 5
Spoel dit voorzichtig af onder de kraan. De verf zal in de kreukels gaan zitten, en zo ontstaat het zichtbare en voelbare batikeffect.

Laat het werk goed drogen en plak of niet het op een gekleurde achtergrond. De blaadjes zien eruit en voelen als echte herfstblaadjes: gekreukeld en verdroogd (beeldaspect: textuur). 

Drie uilen

Door Simon, groep 7

Benodigdheden:

1. klei
2. bierviltjes
3. kleiplaat
4. kleimesje

In deze les gaan de leerlingen drie massieve vormen aan elkaar boetseren en de vormen daarna versieren.
Bekijk aan de hand van foto's van uilen de basisvormen van de uil: een eivormig lichaam, ronde oogvormen, kegelvormige snavel en oorpluimen (let op, dit zijn geen oren, want die zitten aan de zijkant van het hoofd).

Door Jesse, groep 7

De kinderen maken van klei drie eivormen in verschillende groottes. De spitse kant is de onderkant van de uil. Boetseer de vormen aan elkaar. Werk de vormen uit door het aanbrengen van vleugels, snavels, oorpluimen, ogen enz. De vleugels worden uit geplette kleibollen gedrukt en gesneden. Om de vleugels vast te maken moet de hechtingskant ruw worden gemaakt, waarna de vleugel stevig aangedruk moet worden. Maak een snavel en oorpluimen op dezelfde manier uit kleine kegelvormen. Maak de ogen door met een vinger in het hoofd te drukken.
Breng textuur aan op de vleugels en de buik en rondom de ogen met behulp van een mesje.
Plaats het werk op twee aan elkaar geniete bierviltjes. Laat het een paar weken goed drogen alvorens het te bakken.

Halloween scène

Door Rebecca, groep 8

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier A4 formaat
2. ecoline of vloeibare waterverf in geel en oranje
3. kwast
4. pot water
5. zwarte vilstiften
6. zwart papier voor achtergrond

Start de les met een klassengesprek over Halloween. Waar denk je aan bij Halloween?

Deze les gaat over silhouetten. Een silhouet is een schaduwbeeld waarvan je alleen de buitenlijnen ziet. Laat enkele silhouetten zien of vorm met je handen in het licht van de beamer silhouetten op het smartboard. Laat zien dat er soms licht door het silhouet komt, zodat het niet alleen maar zwart is.

Maak het tekenvel vochtig en verf het met ecoline/vloeibare waterverf geel en oranje om een zonsondergang te suggereren. Trek een horizonlijn. Teken in elk geval een boom of een spookhuis, en vul de tekening aan met dingen die met Halloween te maken hebben. Kleur de silhouetten zwart en laat licht doorschijnen waar dit kan. Plak het werk op een zwarte achtergrond.

Postzegelontwerp

Postzegelontwerp, door leerlingen van groep 6

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. diverse kleurmaterialen
3. liniaal
4. 23 gaats perforator
5. schaar

Een les voor de start van de actie Kinderpostzegels, 28 september 2011!

Sinds 1 juli 2010 kennen we in Nederland postzegels met een nieuwe waardeaanduiding. Voortaan staat er geen euroaanduiding meer op de postzegels, maar een cijfer. Op postzegels voor brieven of kaarten tot en met 20 gram staat voortaan een 1. Voor zendingen van 20 tot en met 50 gram binnen Nederland zijn er postzegels met een 2.
Bekijk met de klas een aantal postzegels met Beatrix erop. Waarom staat zij op veel zegels? Wat staat er nog meer altijd op de zegel (Nederland en de waardeaanduiding).

De kinderen gaan nu zelf een postzegel maken. Trek eerst met potlood en liniaal 1,5 cm van de randen van het tekenvel een kader. Teken binnen dit kader de postzegel, met een afbeelding van een koning(in). Vergeet de waardeaanduiding en de naam van ons land niet - in blokletters. Kleur de tekening in met materiaal naar keuze.
Leg de witte randen onder de perforator en maak zo rondom gaatjes. Knip de gaatjes op de helft door voor een mooi karteleffect. Hiervoor kan natuurlijk ook een speciale figuurschaar gebruikt worden.

Aan de Amsterdamse grachten

Deel van groepswerk groep 6

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier
2. plakkaatverf
3. kwasten
4. potlood
5. lijm

Voor een bevriende leerkracht in Amerika, schilderden de leerlingen van groep 6 Amsterdamse grachtenhuizen. Vooraf spraken we over de Gouden Eeuw, de tijd waarin de voormalige pakhuizen zijn gebouwd. We bekeken  foto's van diverse grachtenpanden en bespraken de gevelsoorten (trap-, hals-, klok- en tuitgevel) en details (verdeling in etages, ramen, jaartal, trapjes etc.)

Na dit klassengesprek krijgt elke leerling een vel wit tekenpapier. Vooraf moet iedereen een streep trekken op 8 cm van de onderkant - dit is de gracht. Aan de linkerkant van het vel moet 2 cm als plakrand wit blijven.
Vervolgens tekent elke leerling een eigen grachtenpand. Laat de kinderen maximaal 5 minuten schetsen, om gekriebel te voorkomen. Verf de tekening met plakkaatverf. Schilder in de gevels stenen om de textuur aan te geven. Plak alle tekeningen aan elkaar en schilder de gracht voor de huizen. Voeg eventueel ook de tekst 'Groeten uit Holland' toe.

Hetzelfde dier, verschillende kleuren

Door Milan, groep 3

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. oliepastels
3. ecoline/vloeibare waterverf
4. penseel
5. pot water
6. schetspapier

Een les over warme en koude kleuren.
Voor deze les tekenen de leerlingen een dier naar keuze op een wit tekenvel. Als de tekening klaar is, maakt de leerkracht een kopie. Dier één moet worden ingekleurd met warme kleuren, dier twee met koude kleuren. De achtergrond wordt gevuld met ecoline of vloeibare waterverf; ook hier warme en koude kleuren.
Plak beide tekeningen onder elkaar op een groot vel schetspapier.

Pieken en dalen

Door Faya, groep 4

Benodigdheden:

1. wasco in lichte kleurtjes
2. waterverf
3. penselen
4. pot water

Bespreek met de klas het verschil tussen heuvels en bergen. Wanneer noemen we iets een berg, wanneer een heuvel? Hoe ziet de bovenkant van heuvels eruit? En die van een berg? Die kan puntig maar ook glooiend zijn. Dit is afhankelijk van de leeftijd van de berg.

Laat de kinderen stap voor stap zien hoe een berglandschap getekend kan worden. Begin met twee glooiende lijnen onderaan het vel. Trek schuine lijnen naar beneden vanaf de laagste punten. Teken dan puntige bergen hierachter. Teken achter de pieken een zon.

Vul de bergen met patroontjes in wasco in lichte kleuren. Elke berg heeft zo zijn eigen patroon. Verf de bergen en de lucht met waterverf. Doordat de wasco vet is, zullen patronen en lijnen zichtbaar blijven.

Naam ontwerp

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier A5 formaat
2. zwarte watervaste stift
3. viltstiften
4. zwarte fineliner

Elk jaar maken we in de klas een verjaardagskalender. Voor de kalender van dit schooljaar, gebruikten we deze les. De tekeningen werden geplakt op een A-4 vel, met daarop de datum van de verjaardag van de leerling.

Schrijf je naam met een dikke zwarte watervaste stift in sierlijke letters op een wit blaadje. Trek de naam om met verschillende kleurtjes viltstift. Verdeel de achtergrond in vlakken, door lijnen te trekken van boven naar beneden en van links naar rechts. Teken met fineliner patronen in de vlakken. 

Batik zonnebloemen

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. potlood
3. oliepastels
4. plakkaatverf bruin of zwart
5. vloeibare zeep
6. kwasten
7. kranten

Bekijk met de klas zonnebloemen of afbeeldingen van zonnebloemen en bespreek de opvallende kenmerken: dikte van de steel, vorm van het blad, vorm van de bloembladen, stand van de bloembladen, kleuren enz.

Bedek de tafels met kranten.

De leerlingen tekenen met potlood dun enkele zonnebloemen op hun vel. Een op een centrale plek, verder halve zonnebloemen aan de randen om de tekening 'spannend' te maken (beeldaspect: afsnijding). Kleur de bloemen in met oliepastelkrijtjes. Zorg voor kleurverschil door niet alleen geel te gebruiken voor de bloemblaadjes, maar nuances aan te brengen met bruin, beige of oranje. Dit geldt natuurlijk ook voor het hart van de bloem: gebruik meerdere kleuren bruin of stippel met zwart of donkerrood.

Kleur de achtergrond blauw.

Als de tekening klaar is, verfrommel je hem tot een prop. Zorg dat de tekening aan de binnenkant van de prop zit. Wees voorzichtig, het vel moet niet gaan scheuren.

Vouw de prop open en strijk hem zo glad mogelijk door met de handen over de achterkant te wrijven. Keer het vel om. Beschilder de hele tekening met een grote kwast en een mengsel van plakkaatverf en een scheutje vloeibare zeep. Doe dit snel.

Spoel de tekening af onder de kraan. De verf zal in de vouwen blijven steken en dit geeft het mooie batikeffect.

 Laat de tekening drogen en pers hem daarna plat tussen twee boeken. Niet of plak het werk op een gekleurde achtergrond.

Door leerlingen van groep 6

Afrikaanse adire

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. wascokrijtjes
3. ecoline of vloeibare waterverf
4. kwast
5. liniaal
6. potlood

Yoruba vrouwen in Nigeria maken een geverfde doeken die ze adire noemen. Ze doen dit door doek voor het verfbad te vouwen of af te binden met raffia of stiksels. Ze noemen dit adire oniko, naar het woord iko wat raffia betekent.
Een ander type adire is adire eleko. Hierbij wordt de stof voor het verven beschilderd met zetmeel.

Beide typen worden geverfd in indigo, een natuurlijke blauwe kleurstof.

De kleurstof-bestendige zetmeel kan met de hand worden geschilderd of er worden metalen mallen gebruikt. Deze mallen worden gemaakt door mannen, die ze aan de vrouwelijke adire kunstenaars verkopen.

Bij het uit de vrije hand schilderen maakt de kunstenaar meestal eerst een raster van vierkanten of rechthoeken op de stof. Dan worden de vlakken met geometrische en figuratieve motieven gevuld.

De motieven kunnen simpele vormen zijn, maar ook moeilijker tekeningen.

Laat enkele voorbeelden van Afrikaanse adire zien op het digobord. Bespreek met de klas wat je ziet. Laat enkele van deze Afrikaanse symbolen zien, en bespreek de vorm en betekenis.

De leerlingen maken op hun tekenvel een raster van vierkanten van 5 bij 5 cm. Dan tekenen ze met wit of gele wasco symbolen en patronen in de vakken. Vervolgens wordt het vel blauw geverfd met ecoline; de wasco neemt geen ecoline op, dus de tekeningetjes zullen weer te voorschijn komen.

Door leerlingen van groep 5

In de stijl van Klaas Gubbels

Door Daan, groep 7

Klaas Gubbels (Rotterdam, 1934 is een Nederlands kunstenaar, momenteel wonend in Arnhem. Hij is vooral bekend van zijn stillevens van tafels, stoelen en koffiekannen. Daarnaast maakt hij beelden, veelal met dezelfde onderwerpen.
Gubbels volgde diverse kunstopleidingen en gaf zelf les aan de kunstacademie in Rotterdam. Gubbels' werk is in de loop der jaren steeds abstracter geworden. Een kenmerk van Klaas Gubbels is dat hij alles mijdt wat 'mooi' is. Schoonheid is voor hem onecht en houdt af van de waarheid. Hij gebruikt het onderwerp als middel; het gaat niet meer om een tafel, stoel of koffiepot, maar om humor, agressie of saaiheid. De gebruiksvoorwerpen zijn, als ze bevrijd zijn van hun functie, zelf drager van een stemming of emotie.
Gubbels gebruikt verschillende technieken voor zijn werken: schilder- en tekenkunst, grafische technieken, maar ook foto's, collages, assemblages en beelden in glas en metaal.

Benodigdheden:

1. schilderdoek op A4 formaat
2. acrylverf   
3. kwasten
4. schoteltje   
5. pot water

Laat op het digitale schoolbord werken van Gubbels zien. Welke onderwerpen komen steeds terug? Wat valt op? Veel of weinig details? Diepte? Kleurgebruik? Perspectief?
De leerlingen gaan op schildersdoek werken met acrylverf. Vertel over de eigenschappen van deze verf: het is sneldrogend en overschilderbaar.

De leerlingen krijgen een schildersdoek en tekenen met potlood een van de onderwerpen die Gubbels ook vaak gebruikt: stoel, tafel of koffiepot. Het schilderij wordt naar eigen inzicht ingekleurd met acrylverf. De achtergrond moet ook worden geschilderd, wit is verboden!

Door Tim, groep 7