Son of Man - Net als Magritte

Benodigdheden:

1. wit schetspapier A3 formaat
2. witte en blauwe plakkaatverf
3. steentjespapier
4. witte papieren rondjes
5. fotocamera
6. bolhoedje en zwart colbert /jas
7. kwasten
8. schoteltjes
9. schuursponsjes in vier stukken geknipt

René Magritte
Rene Magritte wordt geboren in 1898 in België. Als Magritte 13 jaar is, wordt zijn moeder in de river de Sambre gevonden, haar gezicht bedekt met haar jurk. Volgens sommigen heeft deze trieste gebeurtenis grote invloed gehad op het leven en werk van Magritte. Bedekte gezichten zijn regelmatig door hem geschilderd.
In 1924 raakt Magritte bevriend met leden van de Brusselse surrealisme groep: André Breton, Joan Miró en Salvador Dalí. Zij beïnvloeden hem en zijn werk; uiteindelijk is Magritte beroemd geworden met schilderijen die surrealistisch van aard zijn.
Magritte gaf in zijn schilderijen een realistisch effect weer van het surrealisme. Hij gaf vooral vaak voorwerpen weer, zoals een schoen, een appel, een pijp of een boom. Deze haalde hij uit hun gewone omgeving en plaatste ze in een aparte atmosfeer.
Een van zijn bekendste werken is 'Het verraad van de voorstelling'. Dit is een zeer realistisch schilderij van een pijp met daaronder de tekst 'Ceci n'est pas une pipe'. Hij bedoelt hiermee dat de pijp die hij schildert geen echte pijp is, maar gewoon een met verf beschilderd doek dat wij schilderij noemen. Door ons telkens op het verkeerde been te zetten, dwingt Magritte ons over kunst na te denken. Magritte vond het de taak van de kunstschilder om de realiteit in een ander kader te plaatsen.
Magritte museum, Brussel

Kunstbeschouwing
Bekijk met de leerlingen het zelfportret The son of man. Wat zie je? Waarom kan de man weinig zien? Kan hij helemaal niets zien, of kan hij langs de appel gluren? Wat is er aan de hand met de linkerarm? (lijkt omgekeerd te zijn, zie de bolling in de mouw die een elleboog suggereert; zijn linkerhand hangt weer wel goed!). Wat zie je op de achtergrond? Hoe ziet de lucht eruit?

Wat moet je doen?
Maak foto's van de leerlingen met een bolhoed op en een donker colbert aan. Net als Magritte laten leerlingen hun armen langs hun lichaam hangen.
Leerlingen verven hun grote schetsvel blauw. Laat drogen. Knip uit steentjespapier een muur en plak die op het werk. Stempel met een sponsje (schuursponsje in vieren geknipt) witte vlekken op het werk, dit zijn de wolken en laat het werk weer drogen. Knip de foto netjes langs de randen uit en plak deze op het werk. Teken op een wit papieren rondje een vrucht en laat daarin kleurovergangen zien, net als bij echt fruit. Plak dit op het gezicht.

door leerlingen van groep 3

Met dank aan Jeannette Janse 

De val van Icarus - net als Matisse

Door Eva, groep 5

Benodigdheden:

1. blauw knutselpapier A4 formaat
2. zwart knutselpapier
3. restjes gekleurd papier
4. schaar 
5. lijm

In deze les knippen de leerlingen, net als Matisse deed, een voorstelling uit papier. Ze doen dit naar aanleiding van de Griekse mythe over Daedalus en Icarus. 

Matisse (1869-1954) was een Franse beeldhouwer en schilder. Hij wordt gezien als de grondlegger van het fauvisme, een stroming binnen het expressionisme.  In zijn laatste levensjaren kon Matisse niet meer schilderen en bestonden zijn kunstwerken uit knipsels. Een van zijn knipsels is het werk Icarus. uit 1947. 

Lees de  mythe van Icarus voor. Hieronder de verkorte versie, de uitgebreide versie van de mythe is o.a. te vinden op www.beleven.org.  

De val van Icarus
In het oude Griekenland woonde de beeldhouwer Daedalus met zijn zoon Icarus. Daedalus was de beroemdste beeldhouwer van zijn tijd. Maar dit maakte hem ijdel en jaloers. Zijn grootste angst was dat er iemand zou komen die beter was dan hij.
Daedalus' neefje Talos was erg slim. Hij vond verschillende handige voorwerpen uit, zoals de zaag en een pottenbakkersschijf. De jaloerse Daedalus merkte dat Talos beroemder werd dan hij en duwde hem van een hoge muur af. Talos stierf. Daedalus werd opgepakt, maar wist te ontsnappen. Hij vluchtte met Icarus naar het eiland Kreta, waar koning Minos de baas was.
Op Kreta leefde een verschrikkelijk monster, de Minotaurus. De koning vroeg Daedalus een hok voor het monster te bouwen, waarin hij wel ruimte had maar waar niemand hem zou kunnen vinden. Daedalus bouwde een ingewikkeld doolhof voor de Minotaurus. Hij vervulde meer opdrachten voor Minos, maar was niet gelukkig en kreeg heimwee naar zijn geboortestreek. Omdat Minos hem niet zomaar zou laten gaan, besloot Daedalus te vluchten.
Hij bedacht een plan: hij zou gaan vliegen. Hij verzamelde grote vogelveren, bond die met draad aan elkaar en boetseerde onder de veren een laag stevige was. De vleugels waren zo kunstig dat Daedalus veilig kon vliegen. Ook voor Icarus maakte hij een stel veren.
"Let goed op, Icarus," zei Daedalus. "Vlieg niet te laag, want dan worden je vleugels zwaar van het water en zul je in de zee vallen. Vlieg niet te hoog, want dan smelt de was door de zon en zul je ook neerstorten. Ik vlieg voorop, doe mij precies na."
En zo gingen ze middenin de nacht op reis. Daedalus keek regelmatig om of Icarus hem volgde en of hij zijn vleugels wel snel genoeg bewoog. Maar Icarus deed het prima en Daedalus hoefde minder vaak om te kijken.
Icarus was trots dat hij zo goed kon vliegen en werd overmoedig. Hij ging hoger vliegen om meer van de omgeving te kunnen zien. Maar toen gebeurde wat Daedalus al had voorspeld: de was in de vleugels van Icarus smolt en hij stortte gillend naar beneden. Daedalus, die een stuk verderop vloog, hoorde niets. Pas veel later ontdekte hij dat Icarus weg was en begon wanhopig te roepen: "Icarus! Icarus!"
Er kwam geen antwoord. Daedalus zocht overal, maar kon zijn zoon niet terugvinden. Tot hij op de golven onder zich losse veren zag drijven ...
Daedalus werd nooit meer gelukkig. De herinnering aan Icarus en het schuldgevoel over de door hem vermoorde Talos lieten hem niet meer los. Hij stierf als een eenzaam man.

Bekijk het originele werk Icarus van Matisse en beschouw dit met de klas.
Wat zie je? Wanneer vlogen Daedalus en Icarus en waaraan kun je dat zien? (donkerblauwe achtergrond, sterren). Wat valt je op aan het lichaam van Icarus? (ledematen hebben verschillende diktes) Wat kun je daaruit afleiden? (geen ontwerp vooraf, maar geknipt uit de hand) Wat zou het rode puntje kunnen zijn? Hoe kun je aan de afbeelding zien dat Icarus valt? (armen wijd, hoofd staat niet recht) Kun je zien dat Icarus in de zee valt? (nee) Waarin zou hij nog meer kunnen vallen?

Opdracht
Icarus viel in de zee, maar onze Icarus valt in iets anders ... en jij mag zelf bedenken waarin hij valt!
Knip uit zwart papier een mensfiguur die valt. Je mag niet vooraf tekenen, je moet 'uit de hand' knippen. Lukt het de eerste keer niet, dan pak je een nieuw vel zwart papier. Knip sterren voor in de lucht. Knip een ondergrond: waarin valt Icarus? Leg de losse onderdelen op blauw papier en plak alles netjes vast.

Met dank aan Jeannette Janse

Op art voorwerpen

Benodigdheden:

1. A4 tekenpapier
2. potlood
3. viltstiften
4. liniaal

Teken een raster op het papier van hokken van 2 bij 2 cm. Teken met potlood je hand of een voorwerp op het papier. Kleur dit voorwerp of de hand om en om in met zwart en een kleur naar keuze. Kleur daarna de achtergrondhokjes in met dezelfde kleuren, maar wel zo dat het dambordpatroon nu verspringt.

In de stijl van Henrique Matos

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. ecoline
3. pot water
4. passer
5. liniaal
6. potlood
7. watervaste zwarte stiften

Henrique José Teixeira Matos is een Portugese schilder. Hij is geboren in 1961 in Oporto. Matos maakte landschappen, portretten en abstract werk, maar is het meest bekend van zijn op-art werken.
Laat afbeeldingen van het werk van Matos zien via Wikimedia Commons. Bekijk vooral de op-art werken en bespreek wat je ziet.

Op-art is een stroming in de kunst. Het is een afkorting van optical art. Op-art onstond uit de geometrisch abstracte kunst. Op-art kunstenaars maakten o.a. schilderijen met contrasterende felle kleuren en vormen die lijken te bewegen.
Meer op-art kunstlessen op dit weblog kun je zien via de link Op-art.

Geef een wit vel papier met ecoline en veel water een effen achtergrond.

Laat hierop, als het vel nog nat is, druppels ecoline vallen. Gebruik opnieuw water zodat de kleuren mooi uitlopen. Laat dit vel goed drogen.

Trek met een passer een kleine cirkel op het vel. Teken steeds 2 cm hiervandaan grotere cirkels. Maak zo twee grote cirkels en daaromheen een paar kleinere. Zorg dat het vel vol komt met cirkels, ook halve aan de randen van het blad.
Verdeel de cirkels met een liniaal in vlakjes. Let erop dat het een even aantal lijnen moet zijn, omdat de vlakjes hierna in dambordpatroon moeten worden ingekleurd. Houd de lijnen zo veel mogelijk op gelijke afstand van elkaar.

Kleur de vlakjes om en om in met zwart kleurpotlood of viltstift.

Vervoersmiddelen in de stijl van Hundertwasser

Door leerlingen van groep 6

Friedensreich Hundertwasser (1928-2000) was een Oostenrijks kunstenaar en architect die vooral bekend is geworden van de door hem ontworpen kleurrijke gebouwen gebouwd met aandacht voor milieu en natuur. Opvallend bij zijn ontwerpen is dat rechte lijnen ontbreken, er gebruik gemaakt is van felle kleuren en veel van zijn gebouwen een typisch torentje hebben. Hundertwasser is hierbij duidelijk beïnvloed door de Spaanse kunstenaar/architect Gaudi.

Ook de  schilderijen van Hundertwasser zijn uitbundig van kleur en bevatten voornamelijk glooiende lijnen.

Laat op het digiboard werken van Hundertwasser zien. Bespreek de opvallende kenmerken in: kleurgebruik, glooiende lijnen. Laat vervolgens enkele schilderijen zien en vraag wat opvalt:

• het gebruik van kleine vlakken omlijnd met zwart
• geen rechte lijnen, vaak parallel lopende lijnen
• vaak terugkerende spiraalvormen
• felle kleuren

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier 
2. potlood
3. viltstiften
4. schaar en lijm

Kinderen tekenen met potlood een fantasievoertuig en vullen deze net als Hundertwasser met lijnen en patronen in viltstift. Er mogen geen vlakken worden ingekleurd. Knip de voertuigen uit en plak ze op een groot vel. 

Dit is een bewerking van de les van Laat maar zien. 

FlowerPower Van

Benodigdheden:

Door leerlingen van groep 8 

1. geprinte Volkswagen Van op A4 formaat
2. viltstiften
3. eventuele extra materialen, bv. draad (waslijn), restpapier (geknipte kledingstukken) - op aanvraag van de leerlingen. 

Ik ben niet zo van de kleurplaten, maar deze is te leuk om niet te doen. Daarbij wil ik ook wat meer dan enkel een ingekleurde Volkswagenbus. Deze van moet een flowerpower van worden!

Vertel over de Flowerpowertijd, een jongerencultuur uit de jaren 60/70 van de vorige eeuw. De jongeren werden hippies genoemd. Ze protesteerden tegen oorlog - 'Make love, not war' - armoede en honger in de wereld.
Hippies waren herkenbaar aan kleding en haardracht: fleurige patronen, vrolijke kleuren, lange haren, baarden, haarbanden, slippers, wijdvallende kleding of juist superstrakke kleren (vrouwen gingen minirok en hotpants  dragen om hun onafhankelijkheid te benadrukken).

Laat foto's uit de flowerpowertijd zien en laat eventueel muziek uit die tijd horen: Doors, Janis Joplin, Beatles,  (Sergeant Pepper's Lonely Hearts Club Band).  Bespreek de kenmerken van kleding en haar. Bekijk dan enkele Volkswagenbusjes uit die periode. Google hiervoor op 'hippie van'. Welke kenmerken uit die hippietijd zie je op de busjes?

De tekenopdracht luidt: maak van het witte busje een echte hippie vakantie van en laat de kenmerken van de Flowerpowertijd terugkomen in je busje. Bedenk ook een achtergrond bij de bus. En: wat kun je bovenop de bus nog vervoeren? Of wat hangt er uit de ramen?

Kopieer, plak in Word, vergroot en print. 

Portfoliomap

Portfoliomappen van leerlingen uit groep 6

Op onze school bewaren we de gemaakte werkstukken van onze leerlingen het hele school. Vlak voor de zomervakantie krijgen ze deze alles mee naar huis. Om de kunstwerken netjes te bewaren, maken we portfoliomappen. Onderstaande mappen zijn gemaakt in groep 6. Ik heb hiervoor de grote schetsvellen uit de kleutergroepen gebruikt. Deze zijn wat ruwer en nemen goed verf op zonder dat het gaat bobbelen.

Benodigdheden:

1. schetspapier op A1 formaat 
2. schuursponsjes 
3. plakkaatverf in drie kleuren
4. zwart knutselpapier
5. goud- en zilverkleurige stiften
6. zwarte wasco 

Knip de sponsjes in stukken: vierkant, rechthoekig, driehoekig - alles kan. Laat leerlingen in tweetallen drie kleuren verf kiezen en doe dit op een schoteltje. Per tweetal een schoteltje verf. Elk tweetal krijgt drie stukjes spons, voor elke kleur een.

Vouw de grote vellen in de lengte dubbel. Als het niet op de tafel past, laat de leerlingen dan aan de korte kant van de tafel staan. Stempel het vel vol en laat daarbij een rand wit van circa 2 cm om een witte lijst rond het werk te krijgen. Leg weg tot het droog is.

Trek op zwart papier enkele ronde vormen in verschillende groottes om (beker, dop plakstift etc.) Teken met goud- en of zilverstift patronen in de cirkels die de ronde vorm accentueren. Knip ze uit en plak ze op het grote vel. Trek met wasco lijnen naar beneden voor de bloemstelen.

Inhoud portfoliomap groep 6 

Koeienparade

Benodigdheden:

1. tekenpapier A3 formaat
2. wasco
3. plakkaatverf of waterverf
4. kwasten of penselen

Een stap voor stap instructie voor het tekenen van een koe, staat hier. Tekenen met wasco, inkleuren met plakkaat- of waterverf. 

Deze koeien zijn gemaakt door leerlingen van basisschool De Kwikstaart in Uithoorn! 

Piet Mondriaan ontmoet Keith Haring

Door Lianne en Jill, groep 7

Benodigdheden:

1. tekenpapier op A2 formaat
2. zwarte stroken van ca. 1,5 cm breed
3. gekleurd papier in geel, rood en blauw
4. liniaal
5. schaar en lijm
6. zwarte watervaste stift 

Dit is een groepsopdracht voor twee kinderen!

Teken op uit gekleurde papier vierkantjes en rechthoeken van verschillende afmetingen. Zorg dat ze goed recht zijn: ga uit van een rechte hoek en meet dan zorgvuldig! Knip de vormen netjes uit en leg ze verspreid op het witte vel. Zorg dat de kleuren goed verdeeld zijn en dat de vormen elkaar niet te veel raken. Plak de vormen vast, waarbij je er goed op let dat ze recht moeten liggen. Telkens meten dus! 

Nu ga je de zwarte stroken plakken. Je mag zelf weten hoeveel en waar, maar er zijn wel vier eisen:

• de stroken moeten recht liggen (blijf meten!)
• rondom alle gekleurde vlakjes moeten zwarte stroken komen
• de stroken moeten een aantal witte vlakken vormen
• plak netjes en gebruik alleen lijm op de hoekjes en de snijpunten, zodat je later de Keith Haring poppetjes ook achter de stroken kunt hangen! 

Teken op gekleurd papier drie of meer Keith Haring poppetjes in verschillende kleuren. Knip ze uit en zoek op het Mondriaanwerk naar mooie plekken om ze te plaatsen. Geen geel poppetje op een geel vlak dus :) Plak ze op of achter de stroken. 

Omlijn de poppetjes met een zwarte watervaste stift en teken rondom hoofd en ledematen zogenaamde 'beweegstreepjes'. 

Onderteken het werkstuk, net als echte kunstenaar doen en dan is jullie ontmoeting tussen Piet Mondriaan en Keith Haring klaar! 

Door Iris en Bram, groep 7

Gestapelde vogels II

Van juf Laura O'Callaghan van basisschool Hobbitstee uit Eemnes kreeg ik deze prachtige tekening toegestuurd.

Zij maakte voor haar groep 7 en variant op de les 'Gestapelde vogels'. In plaats van vogels van simpele vormen, koos zij voor natuurgetrouw tekenen van diverse vogels.

Deze tekening is gemaakt door Guus van Noort. Een kunstwerk om supertrots op te zijn, Guus! 

Dankjewel Guus en Laura!