Golvende golven

Benodigdheden

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. viltstiften
3. gekleurd papier voor achtergrond
4. lijm
5. schaar

Teken op een wit vel tekenpapier met grijs potlood heel dun vier golvende lijnen van links naar rechts.

Teken vervolgens vijf golvende lijnen van boven naar beneden.

Teken in elk vak een kruis van licht golvende lijnen.

Kies drie kleuren die je mooi vindt, of die je bij golven vindt passen. Kleur de driehoekjes in volgens het patroon op je tekening; alle onderste driehoekjes in één kleur, de linker driehoekjes in een andere kleur en de rechter driehoekjes in een derde kleur. Het bovenste driehoekje in een vierkant blijft altijd wit. Dit is de schuimende kop van de golf!

Knip links, rechts en onderaan een licht golvende lijn door smalle stukjes weg te knippen. Knip aan de bovenkant de bovenste strook driehoekjes weg, zodat je punten overhoudt. Plak het werk golvend op een ondergrond van gekleurd papier, zodat het wat omhoog komt.

Naamkaartje in de stijl van Paul Klee

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier A5 formaat
2. potlood
3. liniaal
4. viltstiften
5. zilverkleurige markeerstift

Dit naamkaartje in de stijl van Paul Klee is een leuke opdracht voor het begin van het schooljaar en ook te gebruiken voor de verjaardagskalender die elke groep aan het begin van het jaar maakt.

Paul Klee (1879 – 1940) is een Duits/Zwitserse kunstschilder. Zijn werk  valt niet onder één stroming: surrealisme, kubisme, abstractie, expressionisme zijn termen die bij zijn schilderkunst passen. 
Klee liet meer dan 9000 kunstwerken na. Hij schildert van alles: landschappen, portretten, dieren, mythologie, geheimzinnige machines. In zijn werk combineert hij abstracte en figuratieve vormen.

Laat werken zien van Paul Klee en bespreek de kenmerken. Wat zie je? Wat valt op? Laat dan het werk Blaue Nacht zien. Lijkt dit op de andere werken die je hebt gezien? Herken je de schilderstijl? Welke kleuren zijn in Blaue Nacht gebruikt? Hoe noemen we die kleuren?

Wat moet je doen?

Stap 1

Verdeel het vel met grijs potlood en liniaal in drie stroken van 5 bij 21 cm.

Stap 2

Begin links bovenaan: schrijf de eerste letter van je naam in hoofdletter. De letters moeten 5 cm hoog zijn, dus op de eerste lijn en tegen de zijkant en bovenrand van het papier komen. Zet de tweede letter van je naam ernaast en zorg er voor dat deze zowel de eerste letter als ook de schrijflijn en de bovenrand raakt. Doe hetzelfde met de rest van de letters van je naam. Als je klaar bent met je naam, begin je opnieuw. Maak zo de eerste rij vol. 

Stap 3

Ga door op de tweede regel en zorg dat de letters bovenaan de eerste regel raken. Doe de derde regel net zo, maar daar moeten de letters op de onderrand staan en de letters van de tweede rij raken. Zie voorbeeld hierboven. 

Stap 4

Gum de schrijflijnen weg, maar laat de letters staan. Dus: bij een E is de onderlijn tevens een deel van de letter, niet weg gummen dus. In het voorbeeld zijn de schrijflijnen roze.

Weg gegumde schrijflijnen. 

Stap 5

Kleur de vlakken in met vier kleuren viltstift. Gebruik niet dezelfde kleur naast elkaar. Dit voorkom je door van boven naar beneden of van links naar rechts te werken. Kies voor koude kleuren zoals Klee.

Stap 6

Klaar? Omlijn alle vakken met een markeerstift. In dit voorbeeld is gekozen voor zilver, omdat dit goed past bij de koude kleuren. 

Beeldaspecten: kleur, lijn. 

Een zee van bloemen

Benodigdheden:

1. wit tekenpapier op A3 formaat
2. penselen
3. pot water
4. waterverf
5. watervaste zwarte markeerstift

Een zee van bloemen is een uitdrukking die wordt gebruikt voor een heleboel bloemen bij elkaar. Laat kinderen voorbeelden noemen van 'een zee van bloemen': waar en wanneer zie je dat? Vertel dat in de les ook een zee van bloemen geschilderd gaat worden, maar dan letterlijk! Bloemen in het water, een heleboel!

Laat de kinderen zonder vooraf te tekenen direct bloemen schilderen op het tekenpapier. Ze doen dit met waterverf en (veel) water. Kies verschillende kleuren en vormen, en schilder ook stelen en bladeren. Schilder niet alleen in het midden, maar vooral ook aan de rand zodat je halve bloemen ziet (beeldaspect ruimte: afsnijding).

Als het vel vol is met bloemen, wordt de achtergrond lichtblauw geschilderd. Schilder zo dicht mogelijk langs de bloemen, maar raak ze niet zodat de kleuren niet door elkaar lopen. Laat het werk drogen en omrand de bloemen dan met een watervaste zwarte stift. Alle vlekjes en witte randjes worden zo verhuld.

Plak alle werken aan elkaar voor een groeps-bloemenzee!

Studiedag

Schatten van het strand, workshop aquarelpotloden en waterverf

Op 23 augustus heb ik een studiemiddag verzorgd op basisschool de Beijumkorf in Groningen. Het team wil het tekenonderwijs onder de loep nemen en proberen op een hoger plan te tillen. Het was voor het eerst dat ik zo'n vraag kreeg naar aanleiding van deze website. Spannend! De bedoeling was een presentatie te houden over het belang van tekenen voor kinderen en daarna de leerkrachten aan het werk te zetten met opdrachten die ze dan later zelf in de klas konden doen.

Grachtenhuizen, tekenen met oost-indische inkt

Na overleg met de cultuurcoördinator van de school, hebben we gekozen voor zes workshops: Portret van vroeger, schilderen met koffie Naar de bollen, over eenpuntsperspectief Grachtengordel, tekenen met oost-indische inkt Bloedmooie anemonen, schilderen met vloeipapier Slang in de slingers, drukken met spijkers Schatten van het strand, werken met aquarelpotloden.

Portretten van vroeger, schilderen met koffie

In een presentatie van ca. drie kwartier heb ik verteld over de kerndoelen van beeldend onderwijs, de middelen die je hierbij kunt gebruiken, het nut van tekenen, de ontwikkeling van de kindertekening en de uitgangspunten die je zou kunnen kiezen voor het opzetten van een leerlijn tekenen. Ga je uit van techniek, materiaal, onderwerp? Gaat het je om het proces of is het eindproduct vooral belangrijk? Wat moeten de kinderen aan het eind van de basisschool kunnen? Hoe waarborg je de doorgaande lijn? Welke materialen heb je nodig?

Naar de bollen, workshop eenpuntsperspectief

Hierna heb ik kort de workshops besproken en kon iedereen zelf aan het werk. Bij elke workshop stond een bak met de benodigde materialen en een duidelijk opdrachtkaart. Er werden mooie dingen gemaakt, vooral de 'koffietafel' leverde prachtige resultaten op. Bij de workshop 'Schilderen met vloeipapier' ging het in eerste instantie minder soepel. Conclusie: het is altijd goed om eerst zelf een techniek uit te proberen, voor je het met de leerlingen gaat doen.

Bloedmooie anemonen, workshop schilderen met vloeipapier

In de hal had ik een tafel gevuld met lesvoorbeelden van alle lessen van het weblog en een portfoliomap van een van de leerlingen van groep 8.

Lesvoorbeelden en portfoliomap

En net als in de klas hebben we aan het eind van de middag gezamenlijk afgesloten met een reflectie op eigen werk!

Hartstikke spannend om voor het eerst zo'n dag te verzorgen, maar voor herhaling vatbaar! Wil jij op jouw school ook een studiemiddag over tekenen, waarbij iedereen vooral zelf veel aan het werk moet met workshops naar keuze? Mail me dan!

Hippe slippers

Door Marrit, groep 7

Benodigdheden

1. wit tekenpapier op A4 formaat
2. gekleurd papier in licht- en donkerblauw
3. viltstiften
4. splitpennen
5. lijm en schaar

Scheur brede stroken van de smalle kant van een vel lichtblauw en een vel donkerblauw papier. Plak deze stroken om en om en deels over elkaar heen op een wit tekenvel: dit zijn de golven van de zee waarin je slippers straks verdwijnen! Je kunt ook kiezen voor geel papier in combinatie met vellen schuurpapier, om het strand te suggereren.
Op een tweede tekenvel trek je je voet om. Knip deze voet twee keer uit wit papier. Denk eraan dat ze spiegelbeeldig moeten zijn! Kleur de slippers in met vrolijke zomerkleuren.

Knip van de resten van het witte papier vier stroken van ca. 15 cm lang en 1,5 cm breed. Kleur deze ook in.

Prik een gaatje in beide slippers op de plek tussen de grote teen en de tweede teen. Prik ook gaatjes in de vier stroken, op ca. 0,5 cm van het eind. Steek een splitpen door de twee stroken en de slipper. Plak de uiteinden van de stroken onder de slipper ongeveer in het midden en knip het teveel aan strook weg. Plak je slippers op het golvenvel.

Zelfportret in mangastijl

Benodigdheden:

1. per leerling een half A4 tekenvel
2. kleurpotloden
3. zwarte viltstift

Manga is de Japanse vorm van een stripverhaal. De naam komt van ‘onbeheerste of willekeurige penseelstreken’. Dit slaat op de losse manier van tekenen. Anime is de term voor in mangastijl gemaakte tekenfilms. Laat de leerlingen enkele voorbeelden van tekenfilms opnoemen die in deze stijl getekend zijn. Ze kennen vast Pokémon en Dragonball Z. Laat hen een aantal voorbeelden zien, er zijn er genoeg op het internet te vinden. Bespreek wat opvalt:

1. de personages in manga hebben vaak een slank en aantrekkelijk uiterlijk
2. bij de strips voor kinderen hebben de karakters vaak grote sprekende ogen
3. de neus en mond bestaan vaak uit een vlot getrokken lijntje
4. de haarkleuren zijn opvallend en niet altijd natuurlijk
5. de hoofden zijn groot in verhouding tot het lichaam

Op internet zijn talloze sites te vinden waarop je kunt leren manga te tekenen. Google op 'how to draw manga'. Per lichaamsonderdeel zul je sites met aanwijzingen kunnen vinden. Voor deze les maken de kinderen alleen een portret van hun gezicht in mangastijl. Geef hen het schema om de vorm van het hoofd te tekenen (op het bord of een kopie).

Bespreek hoe ze het figuurtje op zichzelf kunnen laten lijken zodat het een manga zelfportret wordt. Denk aan uiterlijke kenmerken als kapsel, bril, moedervlekjes, de kleur van de ogen, sieraden enz.

Laat de leerlingen een hoofd en een stuk van de schouders tekenen. Inkleuren met kleurpotlood, omlijnen met zwarte viltstift.

Met dank aan Ilse Verhoeven

Zelfportret in zwart wit

Benodigdheden:

1. schildersdoek
2. carbonpapier
3. balpen
4. kwasten
5. acrylverf in zwart en wit
6. gekleurde acrylverf voor de achtergrond

Laat voor deze les portretten zien die door Andy Warhol gemaakt zijn. Bespreek de opvallende kenmerken. Voor dit zelfportret in zwart wit in de stijl van Andy Warhol, hebben de kinderen een digitale portretfoto van zichzelf nodig. In een fotobewerkingsprogramma wordt de foto eerst zwart wit gemaakt. Klik vervolgens op het tabblad 'effecten', kies 'artistieke effecten' en dan 'aantal niveaus beperken'. Stel daar het aantal niveaus in op 4 of 5. Print de vlekkenfoto uit en neem deze met carbonpapier en een balpen over op het schildersdoek. Kleur de vlakken in met acrylverf in grijstinten. Schilder de achtergrond naar keuze.