Wij eisen ijs!

Deze les past goed bij hete zomerdagen, maar ook bij een spellingles over ei- en ij-woorden. Het fragment uit het boek Floddertje van Annie M.G. Schmidt, Wij eisen ijs, vormt dan een mooie inleiding. 

illustratie Fiep Westendorp

Benodigdheden: 

1. wit tekenpapier
2. potlood
3. penselen
4. waterverf
5. schaar
6. lijm

In deze les leren de leerlingen twee technieken over waterverf: 

• nat-in-nat: een schildertechniek waarbij je met natte verf op nat papier schildert. De verf vloeit in en uit over het papier, mengt zich met de papiervezels en de andere kleuren.
• droog-droog: voordat je aan een volgende kleur begint, wacht je tot het vorige kleurvlak droog is. Verf loopt bij deze techniek niet uit. 

Wat moet je doen? 

• Teken met potlood minimaal 4 ijsjes. Zorg dat ze symmetrisch zijn.
• Verf de ijsjes met waterverf. Pas de twee technieken toe: nat-in-nat en droog-droog. 
• Knip de ijsjes uit met een wit randje van ongeveer 3 mm. Plak ze in overleg met klasgenoten naast elkaar op de blauwgeverfde vellen. 

Zonnebloemen in stukjes

afbeelding 1

Dat je met de kunstwerken van je leerlingen meer kunt doen dan ze op een gekleurde achtergrond plakken, laten deze werken zien. Best eng om je tekening kapot te scheuren of knippen, maar het effect is geweldig! 

Benodigdheden: 

1. wit tekenpapier A4
2. zwart papier voor achtergrond
3. potlood
4. oliepastels
5. vloeibare waterverf
6. kwast
7. schaar
8. lijm

Bij deze les drie voorbeelden van een tekenles over zonnebloemen. Teken minimaal vier zonnebloemen en zorg ervoor dat er drie 'van het papier afvallen'.  Kleur de bloemen met oliepastel en de achtergrond met verdunde vloeibare waterverf. 

Afbeelding 1: scheur de tekening in stukken en plak ze met wat ruimte ertussen op zwart papier. Zo krijg je een ruimtelijk effect. Check goed aan welke kant van papier je scheurt: de ene kant geeft mooie witte scheurlijnen, de andere kant niet. 

afbeelding 2

Bij afbeelding 2 en 3 suggereren de zwarte opgeplakte stroken alsof je door het raam naar buiten kijkt. Ook deze keuze geeft een ruimtelijk effect. 

afbeelding 3

Beeldaspecten: kleur, ruimte.

Werken zijn gemaakt door leerlingen van groep 8. 

Verjaardagskalender: dit ben ik!

Traditioneel aan het begin van het schooljaar is het maken van een verjaardagskalender. 

Benodigdheden:

1. tekenpapier A4 en A6 
2. viltstiften
3. kleurpotloden
4. liniaal
5. lijm
6. zwarte fineliner

Wat moet je doen? 

1. Schrijf met zwarte stift je naam op het A6-vel. 
2. Trek met drie kleuren stift lijnen rondom je naam.
   
3. Knip dit vel evt. kleiner en plak het op het A4-vel. 
4. Verdeel het A4-vel in vakjes en teken in elk vak iets wat met jou te maken heeft. 
5. Kleur in met kleurpotlood. 
6. Omlijn de tekeningetjes met zwarte fineliner. 

Herinnering aan de vakantie

Benodigdheden: 

1. tekenpapier
2. eventueel geprinte tekening van een shirt
3. kleurpotloden en viltstiften
4. gekleurd papier voor achtergrond
5. lijm

Geef leerlingen een geprinte afbeelding van een T-shirt of laat hen er zelf een tekenen. 

Wat moet je doen?

Waar ben je op vakantie geweest? Was je in het buitenland of ben je in Nederland gebleven? Wat heb je gedaan en gezien? Teken dit op het T-shirt. Kleur in met viltstift en/of kleurpotlood. Knip het shirt uit en plak het op een gekleurd ondervel. 

Portret zoals Picasso

 Benodigdheden:

1. zwart A4 papier 
2. oliepastels
3. pastelkrijt

Zie voor  informatie over Picasso een van de andere posts op dit blog met het label kubisme. 

Wat moet je doen?

Schets met pastelkrijt een portret zoals Picasso dat deed. De ene helft van het gezicht zie je van de voorkant, de andere helft en profil. Kleur in met oliepastels. Zorg ervoor dat het hele vel gevuld is. Trek de omlijningen van het gezicht met zwarte oliepastel.

Beeldaspecten: vorm, kleur
Woordenschat: kubisme, en profil, gezichtspunt, omlijning, portret  

Deze les is uitgevoerd tijdens de Arts & Activitieslessen over kubisme in groep 8.

Kubistisch stilleven met waterverf en koffie

Benodigdheden:

1. 160 grams tekenpapier A4 formaat
2. schilderstape van circa 3 cm breed
3. waterverf
4. penselen
5. schoteltjes
6. oploskoffie
7. zwarte stift

Inleiding
Kubistische kunstenaars zoals Picasso, Georges Braque en Juan Gris ontwikkelden rond 1907 een geheel eigens schilderstijl: kubisme. Driedimensionale voorwerpen werden als het ware uit elkaar gehaald en als losse stukjes op een tweedimensionaal doek geschilderd. Zo ontstaat een vervormde verzameling van platte vlakken die samen het beeld vormen. De kijker ziet de voorwerpen zo vanuit verschillende standpunten. We noemen deze stijl het analytisch kubisme. 

Kleur is voor de analytisch kubisten minder belangrijk, je ziet enkel bruine en grijze tinten. Onderwerpen zijn stillevens, portretten en landschappen. 

Bekijk werken van Gris, Braque en Picasso uit de periode 1907-1911 en bespreek ze. Wat zie je? Wat herken je in het werk? Wat valt op aan de kleuren? Wat vind je ervan? 

Aan het werk
Voor deze les heb je drie lesmomenten nodig. Les 1 is voor de kunstbeschouwing, de uitleg en stap 1-3. Les 2 is voor het verven. Het derde lesmoment, dit zal geen hele les duren, is voor het desgewenst overtrekken van de lijnen met zwarte stift. 

Stap 1:
Vorm op een centrale plek in het lokaal een stilleven van verschillende voorwerpen. 

Stap 2: Leerlingen tekenen het stilleven met potlood na vanuit minimaal drie standpunten. Overlappingen zijn verplicht. 

Stap 3: Trek met een liniaal en potlood schuine lijnen van boven naar beneden en van links naar rechts, zodat er vakken ontstaan. 

Stap 4: Plak de tekening met schilderstape op de tafel. Zo  krijgt het werk een mooi wit frame. Schilder de vakken met waterverf (alleen grijs- en geeltinten) en verdunde oploskoffie. Hoe meer water bij de koffie, hoe lichter de kleur. Is een vak nog nat? Verf dan het vak ernaast nog niet, anders loopt de verf of koffie door. 

Stap 5: Wacht tot het werk droog is. Gum de potloodlijnen die nog in het frame staan weg. Omlijn alle vakken met zwarte stift of met grijs potlood zoals hieronder. 

Beeldaspecten: lijn, vorm, kleur, nuance. 
Woordenschat: stilleven, compositie, overlappen, frame, schilderstape, tweedimensionaal, driedimensionaal, kubisme, standpunt. 

Deze les is uitgevoerd tijdens de Arts & Activitieslessen over kubisme in groep 6 en 7. Bron: Artescuola

Picasso's gitaar - collage

Door leerlingen van groep 8

Benodigdheden:

1. A3 tekenpapier
2. liniaal
3. potlood
4. geprint muziekpapier
5. waterverf
6. penselen
7. pot water
8. plakkaatverf in zwart en bruin
9. kwasten
10. zwarte wasco
11. zwart katoen
12. ribkarton
13. lijm

Picasso
Pablo Picasso (Spanje, 1881 - 1973) is een van de beroemdste kunstenaars aller tijden. Hij was beeldhouwer, grafisch ontwerper, pottenbakker, tekenaar en schilder.

Op 19-jarige leeftijd trok Picasso naar Parijs, waar hij een armoedig leven leidde. Zijn schilderijen uit die tijd zijn somber. We noemen dit de Blauwe Periode (1901-1904). Met het begin van zijn succes werden Picasso's schilderijen vrolijker. Hij ging circusclowns en circusartiesten schilderen in zijn Roze Periode (1904-1906).
In 1907 begon Picasso te experimenteren met een nieuwe stijl van schilderen, het kubisme. Hij werkte samen Georges Braque. In het kubisme worden de onderwerpen geanalyseerd en opgedeeld in verschillende secties. Vervolgens worden de secties weer in elkaar gezet en vanuit verschillende perspectieven en hoeken geverfd. 
In 1912 ging Picasso kubisme en collage combineren. Hij gebruikte zand of gips in zijn verf om het textuur te geven. Hij gebruikte ook materialen zoals gekleurd papier, kranten en behang in zijn werken om ze een extra dimensie te geven.

Bekijk enkele collages van Picasso, bv. Guitar (1913) en Guitare (1919). Wat zie je? Welke materialen heeft Picasso gebruikt in deze werken? Hoe herken je de gitaar?

Aan het werk: 
Deze opdracht doe je met zijn tweeën. 

1. Neem een A3 vel tekenpapier. Trek met potlood en liniaal 4 lijnen van boven naar beneden (laat de lijnen elkaar niet kruisen) en zes 6 van links naar rechts (ook hier geen kruis). 
2. Knip uit muziekpapier 3 stukken en knip ze zo dat ze precies in 3 vlakken passen. Plak ze vast. 
3. Trek alle potloodlijnen over met zwarte wasco, ook die rond het muziekpapier. 
4. Kleur de overgebleven vlakken in met waterverf in maximaal 3 kleuren. 
5. Neem een nieuw vel A3-papier. Teken een gitaar. Verf de klankkast in bruine en zwarte tinten met plakkaatverf. 
6. Knip de hals uit ribkarton. 
7. Knip snaren van katoendraad en plak ze op de steel en klankkast. 
8. Knip de gitaar in stukken. Plak deze op het eerste vel.

Beeldaspecten: textuur, ruimte, lijn, vorm, kleur. 
Les is gegeven in groep 8 tijdens de Arts & Activities lessen over kubisme. 

Kubistisch stilleven met potlood

 Benodigdheden:

1. 160 grams tekenpapier A3 formaat
2. kleurpotloden
3. aquarelpotloden en/of huidskleur potloden
4. liniaal
5. zwarte watervaste stift
6. oploskoffie
7. grote kwast 

Inleiding
Kubistische kunstenaars zoals Picasso, Georges Braque en Juan Gris ontwikkelden rond 1907 een geheel eigens schilderstijl: kubisme. Driedimensionale voorwerpen werden als het ware uit elkaar gehaald en als losse stukjes op een tweedimensionaal doek geschilderd. Zo ontstaat een vervormde verzameling van platte vlakken die samen het beeld vormen. De kijker ziet de voorwerpen zo vanuit verschillende standpunten. We noemen deze stijl het analytisch kubisme. 

Kleur is voor de analytisch kubisten minder belangrijk, je ziet enkel bruine en grijze tinten. Onderwerpen zijn stillevens, portretten en landschappen. 

Bekijk werken van Gris, Braque en Picasso uit de periode 1907-1911 en bespreek ze. Wat zie je? Wat herken je in het werk? Wat valt op aan de kleuren? Wat vind je ervan? 

Les 1
Verdeel de leerlingen in groepjes van vijf. Maak in elk tafelgroepje in het midden een opstelling van eenvoudige voorwerpen, bv. blikje, beker, vaas, fles o.i.d. Leg ook 5 verschillende kleurpotloden klaar. Leg de stappen uit die de leerlingen moeten volgen. 

"We zitten in groepjes van 5. In het midden zie je een eenvoudige compositie. Teken jouw kant na met een kleurpotlood. Niet realistisch, maar met geometrische vormen. 

Schuif je tekening door naar links. Je schoudermaatje tekent nu zijn standpunt erbij, dat moet ergens overlappen. Schuif dan weer door. De laatste (nummer 5) tekent het bovenaanzicht. Je mag daarvoor op je stoel gaan staan!"

Les 2
Stap 1: Trek met liniaal en grijs potlood schuine lijnen van links naar rechts en boven naar beneden. 

Stap 2: Trek alle lijnen, dus die van de tekening èn de schuine lijnen, over met een dikke watervaste stift. (In groep 3 zijn de schuine lijnen door de leerkracht gedaan). 

Stap 3: Kleur de vakken in met huidskleurpotloden en/of aquarelpotloden in bruine en grijze tinten. 

Stap 4: Verf het hele vel met verdunde oploskoffie en laat het drogen. 

Beeldaspecten: vorm, kleur, nuance, lijn.
Woordenschat: compositie, aquarelpotlood, stilleven, kubisme, geometrische vormen, aanzicht (boven-, zij-, voor-), standpunt, overlappen. 

Deze les is uitgevoerd tijdens de Arts & Activitieslessen over kubisme in groep 3 en 4.